Deprem Anında Yapılması Gerekenler

Ev & Yaşam

Türkiye, aktif fay hatlarının yer aldığı bir konumdadır. Bu nedenle deprem öncesi, deprem anı ve sonrasında yapılacaklar önem taşır. Deprem öncesinde gerek yapısal gerek bireysel anlamda birçok önlem almak mümkündür. Bu önlemler sayesinde olası bir depremin etkileri azaltılabilir. Ancak deprem anında sadece önceden almış olduğunuz tedbirler yeterli olmaz. Depremin verdiği endişe ve stres duygusuyla deprem sırasında yanlış tutumlar sergilemek büyük kayıplara neden olabilir. Deprem anında yapılması gerekenler, bulunduğunuz konum ve saate göre değişiklik gösterebilir. Deprem olurken nerede ne yapmanız gerektiğini merak ediyorsanız, detaylara göz atabilirsiniz.

Deprem Anında Bina İçinde Yapılması Gerekenler

Deprem anında yapılması gerekenleri bulunduğunuz konuma göre değerlendirmek gerekir. Eğer apartman, okul, devlet dairesi gibi bir bina içinde depreme yakalandıysanız öncelikle paniğe kapılmamalı ardından da bu adımları izlemelisiniz:

• Bina çıkışında, çıkış kapısına yakın bir koridorda bulunmuyorsanız deprem sırasında binanın dışına çıkmaya çalışmamalısınız.
• Anlık bir panikle merdiven ve asansörlere kesinlikle yönelmemelisiniz.
• Deprem anında ilk yapmanız gereken güvenilir bir konuma geçip, kendinizi sabitlemek ve can sağlığınızı korumaktır.
• Bunun için pencere, kapı ve sabitlenmemiş dolap gibi mobilyalardan uzak bir konuma geçmelisiniz.
• Bulunduğunuz alanda mevcutsa koltuk, kanepe, dolu bir sandık, sağlam ve sandalyelerle destekli bir masa, yatak gibi deprem anında koruyucu bir boşluk oluşturabilecek eşyaların yanına çömelerek veya yatarak yaşam üçgeni oluşturmalısınız.
• Bu eşyaların yanında dirseklerinizle başınızı tutarak cenin pozisyonunu almalı, ÇÖK – KAPAN – TUTUN sistemiyle kendinizi sabitleyip korumalısınız.
• Yakınınızda varsa elektrik ile alakalı anahtar, priz gibi herhangi bir nesneye dokunmamalısınız.
• Enkazda ve karanlıkta kalsanız bile kibrit ya da çakmak kullanmamalısınız. Yakınınızda ya da deprem çantanızda mevcutsa el feneri ile ışık sağlayabilirsiniz.
• Aydınlatma elemanlarından ve üstünüze düşebilecek tablo, duvar aksesuarı, tavan sarkıtları gibi eşyalardan kendinizi korumalısınız.
• Yataktaysanız hemen yatağın yanına inerek bu alanda oluşan yaşam üçgenine sığınabilir, üstünüze düşme tehlikesi olan nesnelerden yastık ve yorgan yardımıyla kendinizi koruyabilirsiniz.
• Tekerlekli sandalye kullanıyorsanız ve deprem anında sandalyedeyseniz frenleri kitleyip sandalyenin kaymasını önlemeli, başınızı ellerinizle korumalısınız.
• Kesinlikle balkon ve pencerelere yönelmemelisiniz.
• Deprem bitene kadar güvenli bir yerde kendinizi koruyup, sarsıntı durduğunda gaz, elektrik ve su vanalarını kapatmalısınız.
• Deprem anını geçirdikten sonra bulunduğunuz mekâna ilişkin önceden hazırlanmış olan tahliye planına uygun olarak binadan çıkış yapabilirsiniz.
• Binadan çıkış yaparken varsa önceden hazırlamış olduğunuz deprem çantasını ve mont, çanta, kimlik, anahtar, para, telefon, şarj aleti, su gibi kişisel eşyalarınızı yanınıza alabilirsiniz.

Deprem Anında Açık Alanda Yapılması Gerekenler

Deprem olduğunda bahçede, sokakta, parkta veya herhangi bir açık alanda bulunuyor olabilirsiniz. Bu durumda öncelikle etrafı boş olan bir bölgeye geçmeli ve dışarıda kalmalısınız. Bunun haricinde açık alanda depreme yakalandığınızda dikkat etmeniz gereken hususlar şunlardır:

• Elektrik direği, ağaç, trafo, sokak lambası, trafik ışığı, trafik levhası, duvar kenarlarından uzaklaşmalısınız.
• Toprak altından gelebilecek olan tehlikelere karşı temkinli olmak amacıyla kanalizasyon, elektrik, gaz kapaklarından uzak durmalısınız.
• Deprem ve deprem sonrası heyelan etkisiyle yıkılma tehlikesi olan toprak yığını ve parapet duvarlarının yakınlarında bulunmamalısınız.
• Deniz kenarı deprem sonrası tsunami gibi afetler oluşabileceğinden dolayı tehlikelidir. Deniz kenarından uzaklaşmalısınız.
• Açık alanda hareket ederken binalardan düşebilecek cam, tuğla gibi tehlikeli cisimlere karşı temkinli olmalısınız.

Deprem Anında Yolda Yapılması Gerekenler

Yolculuk esnasında depreme yakalanmış olabilirsiniz. Bu durumda bina içinde ve açık alanda yapılması gerekenlerden farklı olarak bazı adımları izlemeniz gerekir. Eğer deprem sırasında araç kullanmaktaysanız bu adımları izleyebilirsiniz:

• Açık alanda araç kullanıyorsanız, trafikten uzak bir alana gitmeli, sürüş esnasında elektrik direkleri, yıkılan binalar, sokak lambaları ve diğer araç üstüne devrilebilecek unsurlara karşı tedbirli olmalısınız.
• Viyadük, tünel, üst geçit, köprü altı gibi yerlerden geçmemelisiniz.
• Kapalı otoparktaysanız, araçtan çıkarak aracın yanına yatmalı ve çök – kapan – tutun sistemini uygulamalısınız. Bina üstüne çökebilecek tavan gibi unsurlar aracınıza hasar verse de bu şekilde bir hayat üçgeni oluşturabilirsiniz. Araç içinde beklediğinizde araç üstüne yıkılanlar ezilmenize neden olabilir.
• Tünelde depreme yakalandıysanız aracı uygun bir yere çekip, kapalı otoparkta olduğu gibi aracın yanında çök – kapan – tutun sistemini uygulamalısınız.

Deprem sırasında metro, tramvay, metrobüs, marmaray gibi toplu taşıma araçlarındaysanız izlemeniz gereken adımlar farklıdır. Öncelikle gerekmedikçe araçtan inmemelisiniz. Bulunduğunuz noktada yer alan tutma araçları ve demirlere tutunarak kendinizi sabitleyebilirsiniz. Ardından görevli personeller tarafından verilen talimatları uygulayabilirsiniz.

Okullarda Deprem Anında Yapılması Gerekenler

Okullarda deprem anı ve sonrasına ilişkin hareket planları önceden hazırlanmalı, belli aralıklarla tatbikatlar yapılmalıdır. Her sınıfın tahliye rotası ve çıkış noktası önceden belirlenmeli; öğrenciler, eğitmenler ve diğer çalışanlar bu doğrultuda bilinçlendirilmelidir. Deprem anında sınıfta, koridorda, açık alanda, merdivende veya okulun diğer alanlarında oluşabilecek alternatif senaryolara ilişkin planlamalar yapılarak gerekli eğitimler verilmelidir. Deprem esnasında sınıfta olan öğrenciler:

• Pencere kenarlarından ve sabitlenmemiş mobilyalardan uzak durmalı, bulundukları yerde güvenilir bir pozisyon alıp çök – kapan – tutun sistemini uygulamalıdır.
• Kesinlikle deprem anında merdiven, asansör ve koridorlara koşmamalıdır.
• Deprem geçene kadar cenin pozisyonunda beklemeli, dirsekleriyle bulunduğu yerde başını korumalıdır.
• Üstüne düşen herhangi bir unsur nedeniyle kol, bacak sıkışması gibi durumlar söz konusuysa hayati risk oluşturacak hareketlerden kaçınmalı, sabit bir şekilde kurtarma ekiplerinin gelmesini beklemelidir.
• Deprem bittiğinde eğitmenin yönlendirmesiyle hızlı, ancak sıralı ve kontrollü bir şekilde okuldan çıkarılmalıdır.

Koridorlarda depreme yakalanan öğrenciler pencere kenarlarından ve diğer tehlikeli bölgelerden uzak durmak koşuluyla oldukları yerde çök – kapan – tutun uygulamasına geçebilir. Deprem bittiğinde eğitmenlerin yönlendirmesiyle okulu tahliye edebilir. Kütüphane, yemekhane gibi ortak alanlardaki öğrenciler orta kısımda bulunan büyük masaların yanına sığınarak depremin geçmesini bekleyebilir. Spor salonu gibi diğer bölümlerde ise pencere ve kapılardan, ayna, dolap gibi yıkılma esnasında hasar verebilecek unsurlardan uzak durulmalıdır.

Deprem Anında Enkaz Altında Kalanların Yapması Gerekenler

Deprem olduğunda ani bir şekilde enkaz altında kaldıysanız soğukkanlılığınızı koruyarak bazı kurallara uymanız gerekir. Öncelikle enerjinizi tasarruflu kullanmanız gerektiğini unutmamalı, ardından şu adımları izlemelisiniz:

• Kibrit ve çakmak kullanmamalısınız.
• Gereksiz bir şekilde hareket etmeye çalışarak toz kaldırmamalısınız.
• Ağzınızı, burnunuzu kıyafetinizle ya da temiz bir mendille kapatarak zararlı gazlar açığa çıkmışsa solumaktan korunabilirsiniz.
• Arama kurtarma ekiplerine varlığınızı bildirmek için tesisat borularına vurmayı ve ıslık çalmayı deneyebilirsiniz. Bağırdığınızda yutacağınız enkaz tozları büyük riskler oluşturabilir. O yüzden en son çare olarak bağırmaya başvurmanız gerekir.

Deprem anında en önemli konulardan birisi paniğe kapılmamak ve soğuk kanlı bir şekilde can sağlığınızı koruma altına almaktır. Aceleci tavırlardan kaçınmak için deprem öncesinde çeşitli senaryolara ilişkin hazırlıklarınızı tamamlayabilir, deprem anında ihtiyaç duyacağınız başlıca malzemeleri barındıran bir deprem çantası hazırlayabilirsiniz. Deprem anında kendinizi güven altına aldığınızda çevrenizdekilere yardım edebilir, telefonunuza indireceğiniz AFAD Acil gibi uygulamalar aracılığıyla bulunduğunuz bölgeye hem kendiniz hem de çevrenizdekiler için yardım talebinde bulunabilirsiniz.