Çölyak Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Çölyak, glüten tüketimi sonucu olumsuz sonuçlar doğmasına sebebiyet veren bir rahatsızlıktır. Çoğunlukla genetik olarak taşınır. Bebeklikte anlaşılabileceği gibi ileriki yaşlarda da ortaya çıkabilir. En büyük belirtisi sindirim sorunlarıdır. Sinir sistemini, cildi ve bünyenin farklı elemanlarını etkileyen semptomları da mevcuttur. Herhangi bir şüphe oluştuğunda vakit kaybetmeden doktora görünmek gerekir. Doktorunuzun yapacağı çölyak kan testiyle hastalık teşhis edilir.

Çölyağın tedavisi yoktur. Hastalığın teşhisinden sonra tek yapılması gereken, beslenme alışkanlıklarını değiştirmektir. Çölyak beslenme sisteminde glüten içeren veya kontaminasyon riski taşıyan gıdalar tüketilmez. Bu nedenle çoğunlukla araştırılarak alınmış malzemelerle evde yapılan yemekler tercih edilir. Siz de çölyak diyeti için kendi öğünlerinizi hazırlamak isterseniz Turkcell Pasaj’da bulabileceğiniz mutfak gereçleri ile hayatınızı kolaylaştırabilirsiniz.

Her Yaşta Görülebilen Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak, aşırı glüten duyarlılığıdır. Bu hastalık, glüten tüketimi sonucu ince bağırsakta ciddi hasarlara yol açar. İnce bağırsağın besin maddelerinin emilimini artırmak için kullandığı villusları hedef alır ve onlara zarar verir. Çünkü çölyak, otoimmün bir hastalıktır. Otoimmün hastalıklarda bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücudun normal dokularına saldırır. Çölyaklı bireylerin ince bağırsaklarının uğradığı saldırı sonucunda sağlıklı sindirim gerçekleştirilemez. Bu durum, birçok olumsuz etkiye neden olur.

Çölyak hastalığı nedenleri tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Ancak genetik yatkınlığın en etkili faktörler arasında olduğu düşünülür. Yani aile geçmişinde çölyak olan bireylerin hastalık riski daha yüksektir. Bu durumda çölyağın doğuştan geldiğini söylemek mümkündür. Çoğunlukla 1 yaşından sonra glüten tüketimi başladığında fark edilir. Bazen genetik olarak taşınan bu hastalığın stres, doğum, viral enfeksiyonlar ve ameliyat gibi etkenlerle tetiklenerek sonradan ortaya çıktığı da görülür.

Çölyak Hastalığının Çeşitleri Nelerdir?

Çölyak hastalığının sıklıkla görülen iki farklı çeşidi vardır. Ancak yapılan araştırmalar farklı türleri ortaya çıkarmaya devam eder. Bilinen 4 çölyak çeşidi şöyledir:

Klasik Çölyak
Atipik (Sessiz) Çölyak
Latent Çölyak
Non-Klasik Çölyak

Klasik çölyak, en yaygın türdür. Tipik sindirim belirtileriyle kendini gösterir. Atipik çölyak, adı üzerinde sessiz ilerler. Sindirim sisteminden ziyade diğer vücut bölgelerinde görülen belirtileri nedeniyle teşhisi zorlaştırır. Üstelik bu belirtiler yeterince açıklayıcı olmayabilir.

Latent çölyakta da benzer şekilde belirtiler tam gelişmemiştir. Ancak bağışıklık sisteminin glüteni tolere etmediği bilinir. Bazı bireylerde belirtiler zamanla belirginleşirken hiçbir semptom geliştirmeyenler de olabilir. Non-klasik çölyak ise tipik belirtilerin dışında gelişir.

Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Çölyak belirtileri, vücudun her bölgesinde görülebilir. Sindirim ve sinir sistemi belirtileri buna örnektir. Çölyak hastalığı cilt belirtileriyle de kendini gösterir. Sık rastlanan çölyak belirtilerini aşağıda bulabilirsiniz.

Karın ağrısı ve kramp
Şişkinlik ve gaz
İshal veya kabızlık
Kusma
Deri döküntüleri
Anemi
Osteoporoz
Depresyon
Anksiyete
Öfke
Uyku sorunları
Ağız ülseri
Baş ağrısı
Eklem ağrısı
İştahsızlık

Genel semptomların yanı sıra yetişkinlerde ve bebeklerde çölyak hastalığı belirtileri farklı olabilir. Çocuklar da bu listeye dâhildir. Çölyak şüphesi olan kişinin bulunduğu yaş grubuna göre belirtilerin gözden geçirilmesinde fayda vardır.

Yetişkinlerde Çölyak Hastalığı Belirtileri

Yetişkinlerde çölyak hastalığı belirtileri, genel semptomlarla hemen hemen aynıdır. Yaygın belirtiler şunlardır:

Sindirim sistemi sorunları
Yorgunluk ve halsizlik
Soluk cilt
Kilo kaybı
Dermatitis herpetiformis
Kemik zayıflığı
Baş ağrısı
Sinir sistemi sorunları
Eklem ağrıları
İştah kaybı

Söz konusu belirtiler, tüm yetişkinlerde görülür. Ancak kadınlarda bu belirtilerin sıklığı veya şiddeti, dönemsel olarak farklılaşır. Çünkü kadınlarda çölyak belirtileri adet döngüsü, gebelik ve menopoz gibi süreçlerde değişebilir veya belirginleşebilir.

Çocuk ve Bebeklerde Çölyak Hastalığı Belirtileri

Küçük yaşlarda çölyak hastalığı belirtileri yetişkinliğe göre farklı seyredebilir. Bebeklerde çölyak belirtilerini fark etmek nispeten zordur. Özellikle katı gıda tüketimi başlamadan bu durumu anlamak mümkün olmayabilir. Bebeklerde ve çocuklarda çölyak hastalığı belirtileri şunlardır:

Kusma
İshal
Kabızlık
İştahsızlık
Karın ağrısı ve gaz
Halsizlik
Huzursuzluk
İrritabilite
Davranış değişiklikleri
Kilo alımında yavaşlama
Büyüme geriliği

Bebeğiniz veya çocuğunuz sindirim ve sinir sistemi sorunlarının yanı sıra gelişimde yaşıtlarından geri kalıyorsa çölyaktan şüphelenilebilir. Elbette bu belirtiler, farklı hastalıkların da habercisi olabilir. En doğru teşhis için hekime danışmanız tavsiye edilir.

Hastalarda Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilebilir?

Çölyak teşhisi, birkaç aşamalı bir süreçtir. Bu süreçte öncelikle hastanın genel sağlık durumuna bakılır. Ardından semptomlar incelenir. Hastanın beslenme alışkanlıkları kontrol edilir. Aile geçmişi değerlendirilir. İkinci aşama kan testidir. En yaygın çölyak testi, kandan bakılandır. Bu test ile hastanın kanında çölyak antikorları aranır.

Kan testi kesin bir sonuç vermediğinde doku biyopsisine başvurulur. İnce bağırsaktan alınan örnekte villus hasarı kontrol edilir. Çıkan sonuçlardan emin olmak için glüten diyeti uygulanır. Bir süre glütensiz beslendiğinde hastanın semptomları kayboluyorsa ve diğer testler de bu durumu destekliyorsa çölyak tanısı konulabilir. Çölyak hastalığı testi, genetik yatkınlığı belirlemek için de yapılabilir. Kesin bir teşhis olarak değerlendirilmese de risk belirleyici bu testi, evlenmek isteyen çiftler uygulatabilir.

Çölyak Hastalığının Tedavisi Var mıdır?

Çölyak hastalığının kesin tedavisi yoktur. Ameliyat veya ilaç kullanımı gibi bir durum söz konusu değildir. Yani bir operasyondan ya da süreçten geçip ömür boyu çölyaktan kurtulamazsınız. Çölyak hastalığı tedavisi, glütensiz beslenmektir. Beslenme listesinden glüteni çıkardığınızda semptomlarınız gözle görülür şekilde azalır. Yaşam kaliteniz artar. Önerilen beslenme alışkanlıklarını edinir ve düzenli kontrollerinizi ihmal etmezseniz belirli oranda çölyak tedavisini gerçekleştirmiş olursunuz. Turkcell Pasaj’dan temin edebileceğiniz sağlıklı yaşam ürünleri ile tedavi sürecinde edindiğiniz yeni alışkanlıkları korumanız mümkündür.

Glütensiz Yemekler, Lezzetli Yaşam: Çölyak Diyeti ve Beslenme

Çölyak diyeti, tamamen glütenden uzak bir yaşamı hedefler. Çünkü bazı çölyak hastaları için yalnızca glüten tüketmemek yeterli olmaz. Glüten ile temas etmiş her gıda onlar için tehdittir. Dolayısıyla çölyak diyet listesi oluşturulurken son derece dikkatli olmak gerekir. Özellikle paketli gıda alırken ambalajların arkası okunmalıdır. Mümkünse glütensiz reyonlardan ve mağazalardan alışveriş yapılmalıdır.

Bir restorana gittiğinizde glütensiz sipariş verseniz bile sizin yemeğinizin mutfaktaki diğer gıdalardan etkilenmiş olabileceğini unutmamalısınız. Örneğin sizin önünüze gelen kızartmanın hazırlandığı yağda daha önce glütenli bir besin pişirilmesi büyük sorundur. Bıçak, kesme tahtası ve tencere gibi doğrama ve pişirme gereçlerinin de ayrıca temizlenmiş olması önemlidir. Bu nedenle glütensiz restoranları araştırmanız, dışarıda gönül rahatlığıyla vakit geçirmenizi sağlar. Ancak çoğunlukla kendi mutfağınızda hazırladıklarınızı tüketmeniz tavsiye edilir.

Çölyak hastalığında beslenme, zor veya zahmetli değildir. Hatta çölyaklı bireyler, sahip oldukları glüten duyarlılığının bir hastalık olarak anılmasını istemezler. Çölyak bir yaşam tarzıdır. Onu oluşturması ve sürdürmesi ise son derece keyifli ve sağlıklıdır. Yalnızca tahıl ürünlerinden uzak durmak yeterlidir. Üstelik tüm tahıllar glüten içermez. Çölyaklı bireyler pirinç, mısır, kinoa, amarant, yulaf, hirse, karabuğday ve teff kullanabilirler. Sadece bu malzemelerin fabrikada glütenli tahıllarla birlikte işlenmemesi önemlidir.

Glütensiz tahılları kullanarak kendi çölyak ekmeğinizi yapabilirsiniz. Özellikle karabuğday ekmeği, severek tüketilir. Bu işlemi kolaylaştırmak için Tukcell Pasaj’da bulabileceğiniz ekmek yapma makinelerini kullanabilirsiniz. Çölyak yaşam tarzında ekmek, kek, kurabiye ve poğaça gibi hiçbir unlu mamülden geri kalmanıza gerek yoktur. Meyve ve sebzeleri zaten güvenle tüketirsiniz. Baklagiller ve hayvansal gıdalar da sizin için risksizdir. Çölyaklı birey olarak özgürce yaşamanız ve beslenmeniz mümkündür.