Yeşil Bir Yaşam: Vegan Beslenme Nedir?

Vegan beslenme, yeşil bir yaşam için atılan adımlardan biridir. Sömürüsüz ve ilaçsız bir yaşamı, özgür bir yeryüzünü ve güvenli doğal hayatı hedefler. Bir beslenme modelinden çok daha fazlası olan veganlık, etik değerlere dayanan felsefesiyle dikkat çeker.

Bitkisel kaynaklı vegan beslenme, sanılanın aksine ulaşılabilir bir sistemdir. Herkesin mutfağında birçok vegan gıda mevcuttur. Bu gıdaların hangi değerleri taşıdığını öğrenmek için internette bulabileceğiniz vegan beslenme tablosunu inceleyebilirsiniz. Siz de vegan tariflerinizi kolaylıkla hazırlayarak hem kendinize hem dünyaya bir iyilik yapabilirsiniz.

Vegan Beslenme Nedir?

Vegan beslenme, hayvansal gıdaların tüketilmediği bir diyettir. “Vegetable” kelimesinden türetilen veganlık, bitkisel kaynaklı beslenmeyi ifade eder. Bu beslenme biçiminde hayvanlardan elde edilen hiçbir ürün kullanılmaz. Bu ürünler yalnızca et, süt ve yumurta gibi temel gıdaları içermez. Bal, tereyağ ve jelatin gibi hayvansal kaynaklı tüm gıdalar tüketilmeyen ürünlere dâhildir.

Vegan olmak, yalnızca bir beslenme biçimi değil hayat felsefesidir. Diğer beslenme biçimlerinden farklı olarak veganlık yalnızca sağlıklı yaşamı hedeflemez. Tüm canlıların sağlıklı yaşamasını odaklanır. Çünkü bu anlayışın altında, hayvan sömürüsünü en aza indirme amacı yatar. Dolayısıyla bir vegan yalnızca beslenirken değil giyinirken, kişisel bakımını yaparken ve eğlenirken bile hayvan haklarını ve doğayı korur.

Vejetaryen ve Vegan Arasındaki Fark Nedir?

Vejetaryen, vegan ifadesinden daha önce hayatımıza girmiştir. Vejetaryenliğin kısaca et yememek olduğunu birçok kişi bilir. Fakat daha sonraki yıllarda kullanılmaya başlayan vegan kavramının bundan ne farkı olduğu her zaman bilinmez. Dolayısıyla vegan vejeteryan beslenme çeşitleri, sıklıkla karıştırılır. Vejetaryen ve vegan beslenme arasındaki fark, hayvansal gıda tüketimidir.

Vejetaryen beslenme felsefesinde yalnızca hayvanların öldürülmesine karşı çıkıldığı için et haricinde her gıda tüketilebilir. Örneğin lakto vejetaryenler süt ürünleri tüketir. Ovo vejetaryenlikte yumurta kullanımını serbesttir. Lakto ovo vejetaryenler ise hem süt hem yumurta tüketebilirler. Ancak veganlar, doğrudan hayvan sömürüsüne karşı oldukları için onlardan elde edilen hiçbir ürünü kullanmazlar.

Farklı Vegan Beslenme Çeşitleri Var mı?

Vegan beslenme çeşitlerinde birkaç farklı programa rastlamak mümkündür. Bu program, günlük yaşam tarzına ve sağlık durumuna göre belirlenir. Bilinen bazı vegan beslenme çeşitleri şunlardır:

Dengeli vegan beslenme: Farklı bitkisel protein kombinasyonlarıyla amino asit profilini tamamlamayı hedefler.

Çiğ vegan beslenme: Gıdaların besin değerlerini korumak için 42 santigrat derecenin üzerinde pişmiş ürünler tercih edilmez.

Makrobiyotik vegan beslenme: Ying-yang prensibini benimseyen bu beslenme biçiminde bazen deniz ürünleri tüketilebilir.

Alerji odaklı vegan beslenme: Laktozsuz ve glutensiz vegan beslenme gibi hassasiyetleri göz önünde bulunduran diyet programları bu kategoriye dâhildir.

Vegan beslenme çeşitleri, felsefeye göre de değişkenlik gösterir. Bazı vegan beslenmeler, tamamen etik amaçlıdır. Bazıları ise sağlıklı ve iyi yaşam çerçevesinde tercih edilmiştir. Bu noktada söz konusu beslenme türünün çok sayıda alt başlığa ayrıldığını söylemek mümkündür.

Vegan Beslenmenin İnsan Vücuduna Faydaları Nelerdir?

Vegan beslenme, insan vücudu için potansiyel faydalar taşır. Elbette fayda almak için ürünleri ve kendi ihtiyaçlarını tanımak gerekir. Dengeli ve doğru planlanmış vegan beslenmenin faydalarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

Daha fazla lif alınır.
Sağlıklı yağlarla beslenilir.
Kolesterol yükselten gıdalar tüketilmez.
Daha fazla antioksidan alınır.
Kilo kontrolüne yardımcı olur.
Kan şekerini kontrol eder.
Vücudun iltihaplanma seviyesini düşürebilir.
Sindirim sistemini destekler.
Kalp hastalığı riskini azaltabilir.
Çevresel ve etik faydalar sunar.

Tüm bu faydaları sayesinde vegan beslenme, sağlıklı bir yaşamın kapılarını aralayabilir. Ancak bu beslenme tarzının size ne kadar fayda sağlayacağını öğrenmek için bir uzmana danışmanız tavsiye edilir. Eğer tüm kontroller sağlandıktan sonra vegan beslenmeye karar verirseniz mevsimindeki sebze ve meyvelerden tüm yıl yararlanmak için Pasaj’da bulabileceğiniz derin donduruculara göz gezdirebilirsiniz.

Hangi Yiyecekler Vegan Beslenme Diyeti İçerisine Girer?

Hayvansal olmayan tüm ürünler, vegan yiyeceklerin arasına girer. Dolayısıyla vegan beslenme listesi oluşturmak çok da zor değildir. Zira geleneksel Türk mutfağında imam bayıldı, kısır ve enginar dolması gibi yüzlerce vegan tarif bulunur. Vegan beslenmeye örnek menü arıyorsanız aşağıdaki listeyi inceleyebilirsiniz.

Kahvaltı: Avokado ezmeli tam tahıllı ekmek ve yulaf lapası
Ara öğün: Badem veya ceviz
Öğle yemeği: Mercimek çorbası ve şakşuka
Çay saati: Patates salatası ve cezerye
Akşam yemeği: Ratatouille, pirinç pilavı, semizotu salatası
Tatlı kaçamağı: Kabak tatlısı

Yukarıda verilen liste, tamamen evdeki malzemelerle hazırlayabileceğiniz vegan programa örnektir. Elbette bitkisel sütler, tofu, soya, seitan ve diğer vegan ürünleri edinerek yelpazeyi genişletebilirsiniz. Böylece dilediğiniz her yemeğin vegan versiyonunu yapabilirsiniz.

Sağlıklı Vegan Atıştırmalıklar Nelerdir?

Vegan beslenme, içeriği gereğince sağlıklıdır. Ancak ne kadar bitkisel olsa da şeker ve yağ kullanımını daima sınırlamak gerekir. Paketli gıdalar ise bu konuda pek masum değildir. Sağlıklı vegan beslenme düzeninde çantanıza atacağınız veya açlığınızı bastıracağınız atıştırmalıklar bulmakta zorlanıyorsanız aşağıdaki tarifleri kendi mutfağınızda kolaylıkla yapabilirsiniz.

Tahıl cipsleri
Meyve ezmesi topları
Fıstık ezmeli hurma
Granola bar
Vegan kraker

Bu atıştırmalıkları ve daha fazlasını hazırlamak, yalnızca birkaç dakikanızı alır. Hazırlık sürecinde Turkcell Pasaj’da bulabileceğiniz mutfak gereçlerinden yardım alabilirsiniz. Böylece çiğ beslenme için ısı kontrolü yapabileceğiniz veya az yağlı mısır patlatabileceğiniz cihazlara sahip olabilirsiniz.

Beslenme Şekli Vegan Olan Kişiler İhtiyacı Olan Besin Değerlerini Nereden Alır?

Günlük vegan beslenme planında tüm besin değerlerini dengelemeye dikkat etmek gerekir. Veganlar proteini genellikle tahıllardan ve soyadan alır. Demiri koyu yeşil yapraklı sebzelerden, kalsiyumu bitkisel sütlerden ve omega 3’ü sağlıklı yağlardan alırlar. Bunların haricinde A, C, D, E vitaminlerini ve folik asiti sebzelerden rahatlıkla temin ederler.

Yalnızca B12, vegan beslenme için doğal yollardan alınamayacak bir vitamindir. Çünkü B12, sadece hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. Dolayısıyla veganların vücut için çok önemli olan B12’yi alabilmesi için takviye gıdalardan faydalanması tavsiye edilir. Gerek duyulursa doktor kontrolünde farklı multivitaminler de alınabilir.

Dışarıya Çıktığınızda Nasıl Vegan Yiyecekler Bulabilirsiniz?

Vegan beslenme önerileri, çoğunlukla kendi mutfağınızda hazırlayabileceğiniz öğünlerden oluşur. Ara öğünü ve öğle yemeğini yanınıza almak sağlıklı, mantıklı ve hesaplı bir tercihtir. Bu işlemi kolaylaştırmak için Pasaj’da yer alan sağlıklı yaşam ürünlerini kullanabilirsiniz. Ancak bazen dışarıda yemeniz gerekebilir.

Ara öğün için kuruyemişçilere gidebilir ya da paketli meyve salatalarını tercih edebilirsiniz. Ana öğünlerde meze evlerine, Akdeniz veya Asya lokantalarına uğrayabilirsiniz. Boş vakitlerinizde çevredeki vegan restoranları araştırmak veya buna yönelik uygulamaları kullanarak hızlı keşifler yapmanız mümkündür.

Vegan Beslenme Sizin için Doğru mu?

Hiçbir beslenme modeli, herkese uygun olamaz. Çünkü genetik kodlar, sağlık durumu, çevre koşulları ve psikoloji gibi birçok farklı faktör beslenme biçimine etki eder. Vegan beslenme, oldukça temiz ve sağlıklı bir modeldir. Fakat bazı intoleranslar ve eksiklikler, bu şekilde beslenmeye engel olur. Bu nedenle vegan diyetin sizin için ne kadar doğru olduğunu ancak bir hekim ve beslenme uzmanı söyleyebilir. Vegan yaşamı seçmeden önce mutlaka bir uzmana danışmanız ve sonrasında da kontrollerinizi aksatmamanız tavsiye edilir.