Anksiyete Nedir ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İçindekiler

Anksiyete, günümüzde yaygın bir sorun hâline gelen ve insanların yaşamını olumsuz etkileyen psikolojik bir durumdur. Bu ruhsal bozukluk; yoğun endişe, korku ve kaygı duygularının belirli bir süre boyunca devam etmesiyle karakterize edilir. Bu rahatsızlık, kişinin sosyal ilişkilerini, iş performansını ve genel yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir. Anksiyetenin çeşitli türleri olsa da genellikle temeli aşırı kaygıya dayanır. Yaşanan bu psikolojik rahatsızlıktan kurtulmak ve çok daha sakin bir hayat yaşamak isteyen kişiler, genellikle tedavi yönteminin ne olduğu konusunda bir araştırmaya girerler. Bu noktada rahatsızlığın tetiklenmesine neden olan etmenlerin ne olduğunu belirlemek ve buna göre bir yol çizmek, doktorlar açısından da son derece önemlidir.

Anksiyete Nedir?

Anksiyete, insanların günlük yaşamında kimi zaman karşılaştıkları stresli ya da tehditkâr durumlar karşısında hissettikleri psikolojik bir durumdur ve genellikle doğal bir tepki olarak kendisini gösterir. Normal durumlarda anksiyete, çevreden gelebilecek tehlikelere karşı tetikte olmamızı sağlar. Ancak anksiyete belirtileri, aşırı derecede şiddetli, uzun süreli ve kontrol edilemez bir hâle geldiğinde bu durum, normal kabul edilmez. Anksiyete bozuklukları olarak adlandırılan bu durum, farklı birçok şekilde kendisini gösterebilir.

Kimler Daha Fazla Baş Etmek Zorunda Kalır?

Anksiyete, toplumun farklı kesimlerinde görülebilen son derece yaygın bir psikolojik rahatsızlıktır. Özellikle genç yetişkinler ve kadınlar, anksiyete krizleri gibi atakları daha sık yaşayabilirler. Genetik yatkınlığı bulunanlar, travmatik bir yaşantıya sahip olanlar, çocukluk döneminde gereğinden fazla korumacı tavra maruz kalanların bu rahatsızlığı yaşama ihtimali çok daha fazladır. Üstelik geçmişte olmasa da günümüzde stresli bir yaşam sürenlerin gelecek hakkında yapmaya çalıştıkları planlama sırasında da yaygın anksiyete bozukluğu kendisini gösterebilir.

Anksiyete Çeşitleri Nelerdir?

Anksiyete çeşitleri çok farklı şekillerde görülebilir. Genel olarak kişinin ortada bunu gerektirecek bir durum olmasa dahi endişe ve bunaltı hissetmesi durumu anksiyete olarak yorumlanabilir. Farklı türlerde görülebilen çeşitleriyle pek çok kişinin maruz kaldığı yaygın çeşitleriyse şu şekilde sıralanabilir:

Yaygın Anksiyete Bozukluğu: Sıradan olaylar karşısında dahi yoğun kaygı hissinin olduğu bir durumdur. Kişilerin olaylar özelinde verdikleri tepki genellikle aşırıya kaçar. Anksiyete ve depresyon belirtileri birlikte görünebilir ve kişide bu rahatsızlıklar her ikisi de bulunabilir.

Sosyal Anksiyete: Topluluk içinde olma korkusuyla karakterizedir. Bireyler başkaları tarafından eleştirilmek ya da utandırılmak endişesiyle sosyal etkileşimden kaçınabilirler.

Panik Bozukluğu: Aniden ortaya çıkan şiddetli korku ve kaygı nöbetleri belirgindir. Kalp çarpıntısı, terleme, titreme gibi durumlar anksiyetenin fiziksel belirtilerindendir.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu: Şiddetli travmatik bir olayı takiben tekrarlayan kaygı ve aşırı korku yaşama durumudur. Travma sonrası hatıralar, kabuslar ve yaşanan olayla ilgili olabilecek her olaydan kaçınmayla anksiyete krizi belirtileri görülebilir.

Obsesif-Kompulsif Bozukluk: Zihinsel tekrarlamalar ve buna karşı geliştirilen davranışlar ile karakterize bir rahatsızlıktır. Bireyler belirli düşünceleri ve ritüellerini artık kontrol edemezler. Prizleri kontrol etmekten evden çıkamama, elleri sürekli yıkama gibi davranışlar görülebilir.

Agorafobi: Kişi, açık alanlarda ya da kalabalık yerlerde bulunmaktan korkar. Bu nedenle kişiler evden dahi çıkmak istemeyebilirler.

Anksiyete çeşitleri, kişinin yaşadığı belirtiler ve bulunduğu duruma bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Her bireyin yaşadığı deneyim farklı olabilir. Bu noktada rahatsızlık hisseden bireylerin doğru tanı ve tedavi yöntemi için bir uzmana danışmaları şarttır.

Anksiyetenin Sırlarını Açığa Çıkarmak: Nedenler ve Tetikleyiciler Nelerdir?

Günümüzdeki stresli yaşam koşulları, herkesi hayatının bir döneminde anksiyete ile başa çıkmasına neden olmuştur. Son derece yaygın olan bu psikolojik rahatsızlığın temelinde yer alan sebepler birbirinden farklı biçimde görülebilir. Genetik yatkınlık, çevresel stres, travmatik deneyimler, hormonal değişimler ya da kronik rahatsızlıklar gibi durumların her biri kişide bu rahatsızlığa sebep olabilir.

Genetik Faktörler

Genetik faktörler, bu rahatsızlığın meydana gelmesinde büyük bir rol oynar. Bilimsel araştırmalarla aile geçmişinde bu rahatsızlığı olan kişilerin belirli beyin kimyasallarının düzenlenmesinde farklılıklar olduğu saptanmıştır ve bu durum sinir sistemi aktivitesindeki değişikliklerle ilişkilendirilir. Genetik yatkınlık önemli bir neden olsa da çevresel faktörler bu durumun tetikleyicisi konumunda olabilir. Bu karmaşık etkileşim, rahatsızlığın tedavisi sırasında oldukça önem arz eden bir durumdur.

İş ve Günlük Stres Faktörleri

Bilimsel araştırmalar yoğun tempo, rekabet, performans baskısı gibi iş yerindeki stres faktörlerinin duygu durum bozukluklarının gelişimini tetikleyebileceğini göstermiştir. Aynı şekilde günlük yaşantıda karşılaşılan finansal sıkıntılar, aile ya da ikili ilişkilerdeki sorunlar, sosyal baskılar ve yaşam değişiklikleri, bu sorunun meydana gelme riskini artıran faktörlerdendir.

Anksiyetenin İzini Sürmek: Belirtileri Nelerdir?

Stresörler karşısında duyulan ve geçici olarak hissedilen kaygılar normal olarak kabul edilir. Önemli bir iş görüşmesi öncesinde ya da büyük bir sınavdan hemen önceki gecede yaşanan duygu değişimlerinden ziyade kontrol edilemez kaygı duygusu bunun tedavi gerektiren bir durum olduğunu gösterir. Bu rahatsızlığın belirtileri, kişiler arasında farklılık gösterebilir ancak genel olarak aşağıdaki durumlar anksiyete göstergesi olabilir:

Sürekli ve aşırı endişe duyma hâli
Huzursuzluk ve rahat edememe hissi
Yoğun korku ve panik ataklar: Kalp çarpıntısı, terleme, nefes darlığı gibi fiziksel belirtilerle görülebilir.
Uyku sorunları: Anksiyete uykuya dalamama gibi net belirtilerle kendisini gösterebilir. Üstelik anksiyete, uykuda sıçrama şeklinde de varlığını hissettirebilir.
Konsantre olmada güçlük
Sürekli yorgunluk
Sinirli hissetme ve ani öfke patlamaları yaşama
Kas gerginliği ve ağrılar: Bu durum kimi zaman seğirme hâlini de alabilir. Anksiyete, kas seğirmesiyle sıklıkla ilişkilendirilir.
İshal, kabızlık ya da mide sorunları: Özellikle anksiyete, mide bulantısı şeklinde kendisini hissettirebilir. Yoğun kaygı, kişinin midesine ya da bağırsaklarına yansıyabilir.

Anksiyete belirtiler, bireyler arasında farklılık gösterebilir ya da görülen semptomlar birbiriyle örtüşebilir. Doğru teşhis için anksiyete testine girerek uzmandan destek almak çok önemlidir. Çünkü bu rahatsızlık kişinin direkt olarak yaşamını olumsuz etkiler ve tedavi edilmediği sürece artarak şiddetlenir.

Yetişkinlerde ve Ergenlerde Anksiyete Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?

Yetişkinlerde ve ergenlerde bu bozukluk, ‘Beck Anksiyete Ölçeği’ gibi özgün değerlendirme araçları kullanılarak teşhis edilir. Bu testler, rahatsızlık düzeyini ölçerek belirtileri değerlendirir ve doğru tanı için kritik öneme sahiptir. Uzmanlar, kişinin yaşadığı belirtileri ve günlük yaşamını inceleyerek uygun teşhisi koyar. Yapılan anksiyete bozukluğu testi neticesinde ise tedavi planını oluşturur.

Anksiyete Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Anksiyete tedavi seçenekleri oldukça çeşitlidir. Örneğin anksiyete nefes egzersizi, derin ve ritmik nefes alıp verme yöntemleriyle rahatlama sağlar. Öte yandan anksiyete ilaçları, antidepresanlar ve anksiyolitikler, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir. Tedavide terapi, bilişsel-davranışçı yöntem ve danışmanlık da etkili olabilir. Kişiye özgü tedavi yaklaşımı bu noktada son derece önemlidir.

Anksiyetenin Hafifletilmesi: Terapi ve Danışmanlık Yöntemleri

Rahatsızlığı hafifletmek için terapi ve danışmanlık yöntemleri etkili olabilir. Bilişsel-davranışçı terapi, olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye ve yeni başa çıkma stratejileri geliştirmeye odaklanır. Danışmanlık ise kişinin bu süreçte duygusal destek almasına yardımcı olur. Uzman rehberliği sayesinde bu psikolojik rahatsızlıkla başa çıkmak mümkündür.

İlaçlar ve Doğal Tedavi Seçenekleri

Anksiyete tedavisinde ilaçlar tıbbın geldiği nokta itibarıyla oldukça etkilidir. Fakat bunun yanında uzmanlar kişilere doğal yöntemler de önerebilirler. Fiziksel aktivitenin yoğunluğu, kişinin kaygı düzeyini düşürmek konusunda etkilidir. Bu noktada uzmanlar, evde yapılabilecek fitness hareketlerini anksiyeteyle baş edenlere sıklıkla önerir. Bunun dışında zihinsel olarak meşgul olmak da doğal tedavi seçeneklerinden biridir. Örneğin puzzle yapmak zihninizin stresten farklı bir noktaya odaklanmasını sağlar ve tedavinin olumlu şekilde etkilenmesine yardımcı olur.