Maymun çiçeği hastalığı belirtileri nelerdir?

İçindekiler

Codiv-19 pandemisi ardından dünyada salgın endişesi yaratan bir başka viral enfeksiyon maymun çiçeği hastalığı, çiçek hastalığı ile aynı aileden olan bir virüs nedeniyle ortaya çıkar. Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, hayvanlardan kaynaklanan viral bir hastalıktır ve genellikle Orta ve Batı Afrika’nın tropikal yağmur ormanlarında görülür. DSÖ, bazı sincap türlerinin, Gambiya keseli sıçanlarının, insan olmayan primatlar gibi birçok hayvanın maymun çiçeği virüsüne duyarlı olduğunu belirtir. Hayvanlardan insanlara geçen ve insanlar arasında da bulaşıcılığı olan maymun çiçeği, kızamık veya COVID-19 gibi hava yoluyla değil, virüsü içeren vücut sıvılarıyla temas edilmesi yoluyla yayılır.

Maymun çiçeği hastalığı belirtileri arasında ateş, titreme, şişmiş lenf bezleri, halsizlik, vücut ve kas ağrıları bulunur. Hastalığın en belirgin semptomu ise ağrılı ve iltihabi kabarcıklardır. Ateşin görülmesini takip eden birkaç günün ardından genellikle yüzde başlayıp vücudun diğer bölgelerine yayılan kızarıklık ve döküntüler başlar. Kızarıklıklar özellikle yüz, avuç içi ve ayak tabanlarında görülür. Maymun çiçeği vakalarının çoğu zamanla kendi kendine iyileşse de kızarıklık ve döküntülerin yok olması birkaç haftayı bulabilir.

Maymun çiçeği virüsü, grip benzeri semptomlar ve lezyonların eşlik ettiği döküntüler içeren çiçek benzeri bir hastalığa neden olmasına rağmen, şiddeti ve bulaşıcılığı, çiçekten daha düşüktür. Şiddetli vakaların yaşandığı risk grubunu; çocuklar, genç yetişkinler ve bağışıklığı baskılanmış bireyler oluşturur. Ciddi vaka görülme sıklığı düşük olan maymun çiçeği hastalığının neden olduğu ölüm oranı %1-10 arasında düşük seviyelerdedir.

Maymun Çiçeği Hastalığı Nedir?

Hayvanlardan insanlara geçen bir hastalık olduğu için zoonotik olarak sınıflandırılan maymun çiçeği hastalığı, viral bir enfeksiyondur. Döküntüye ve grip benzeri semptomlara yol açan nadir görülen bu hastalığa maymun çiçeği virüsü neden olur. Maymun çiçeği virüsü, ortopoksvirüs adı verilen bir ailenin üyesidir. Maymun çiçeği virüsünün iki genetik alt grubu bulunur. Bunlar: Batı Afrika ve Kongo Havzası (Orta Afrika) suşudur.

İlk olarak 1958’de, araştırmalarda kullanılan bazı maymun gruplarında çiçek benzeri bir hastalığın neden olduğu salgınlar yoluyla keşfedilir. İnsanlarda görülen ilk vaka, 1970 yılında Kongo Cumhuriyeti’nde teşhis edilir. Büyük ölçüde, endemik olduğu Batı ve Orta Afrika ile sınırlı bir hastalıktır. Afrika dışındaki bölgelerdeki insanlarda görülen maymun çiçeği vakalar ise, uluslararası seyahatler veya ithal edilen hayvanlarla bağlantılı olarak ortaya çıkar. Esas olarak enfekte kemirgenlerin insanlarla temas etmesi yoluyla yayılmanın yanı sıra, bazen enfekte bir kişiyle ten tene temas yoluyla da yayılabilir.

Bilim insanları, klinik araştırmalar devam etse de, çiçek hastalığı aşısının maymun çiçeğini önlemede yüksek seviyelerde etkili olduğunu belirtir. Uzmanlar aynı zamanda, virüsün bulaşma şekline bağlı olarak önlenmesinin veya kontrol edilmesinin, kızamık veya COVID-19 gibi havada taşınabilen bileşenlere sahip virüslere göre çok daha kolay olduğunu söyler.

Maymun Çiçeği Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Maymun çiçeği virüsüne maruz kalan insanlarda semptomların ortaya çıkması birkaç günü veya birkaç haftayı bulabilir. Maymun çiçeği hastalığının belirtileri, grip benzeri bazı semptomlar içerir. Bunlar şöyle sıralanabilir:

Ateş
Titreme
Baş ve vücutta ağrılar
Halsizlik, bitkinlik
Şişmiş lenf bezleri

Maymun çiçeği, ayrıca, cilt yüzeyini kaplayan kabuklanıp dökülen içi iltihaplı kabarcıklara neden olur. Erken belirtileri takip eden döküntüler, genellikle, birkaç gün sonunda gelişir. Döküntü; ağrılı olabilen düz, kırmızı küçük kızarıklıklar olarak başlar daha sonra iltihapli kabarcıklara dönüşür. Son aşamada, kabarcıklar kabuklanır ve dökülmeye başlar. Tüm süreç, iki haftadan dört haftaya kadar sürebilir. Maymun çiçeği hastalığı; ağızda, vajinada veya anüste görülen yaralara da neden olabilir.

Maymun çiçeği geçiren herkes sırasıyla tüm semptomları göstermeyebilir. Mevcut salgında, birçok vaka olağan semptom düzeni dışında bir ilerleme gösterir. Atipik görünümler yalnızca birkaç lezyonu, lenf bezlerinde şişkinliği, ateşi ve diğer belirtileri içerir. Virüsü taşıyan kişiler enfeksiyon belirtileri göstermese de uzun süreli yakın temas yoluyla başkalarına virüs bulaştırabilir.

Maymun Çiçeği Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Maymun çiçeği hastalığı, bir hayvandan veya virüs bulaşmış bir kişiyle yakın temas halinde bulaşır. Hayvandan insana bulaşma; ısırılma, çizik gibi cilt yaraları yoluyla, enfekte olmuş bir hayvanın vücut sıvıları ya da yaraları (lezyonları) ile doğrudan temas ile olabilir. Maymun çiçeği, insandan insana da bulaşabilir, ancak bu tür bulaşma daha seyrek görülür. Kişiden kişiye bulaşma, enfekte bir kişinin yaraları, döküntüleri, solunum damlacıkları veya ağız sıvıları ile genellikle sarılma, öpüşme veya seks gibi yakın temaslar yoluyla gerçekleşir. Ayrıca, virüsün meni veya vajinal sıvılar yoluyla bir başkasına bulaşıp bulaşmadığı kesin olmamakla birlikte, bu konudaki araştırmalar devam eder. Aynı zamanda, enfekte bir kişi veya hayvan tarafından kullanılan kıyafetler, yatak takımları ve çarşaflar gibi yakın zamanda kontamine olmuş malzemelerle temas ederek de maymun çiçeği virüsü yayılabilir.

Maymun çiçeği nadir görülen bir hastalık olduğundan, hekiminiz öncelikle kızamık veya su çiçeği gibi diğer döküntü hastalıklarından şüphelenebilir. Bununla birlikte, şişmiş lenf bezlerinin varlığı, maymun çiçeğini benzerlerinden ayıran bir belirti olarak öne çeker. Maymun çiçeğini teşhis etmek için açık bir yaradan doku örneği alınır. Doku örneği polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) testi için bir laboratuvara gönderilir. Maymun çiçeği virüsünü veya bağışıklık sisteminin ürettiği antikorları kontrol etmek amacıyla kan örneği de alınabilir.

Maymun Çiçeği Hastalığının Tedavisi Var mıdır?

Maymun çiçeği hastalığı, genellikle iki ile dört hafta süren semptomları bulunan ve kendi kendine iyileşen bir hastalıktır. Maymun çiçeği olan çoğu insan tedavi olmaksızın belirli bir süre sonunda hastalığı atlatır. Hastalığın teşhis edilmesinin ardından, hastanın genel durumu izlenerek semptom tedavisine başlanır. Örneğin, dehidrasyon önlenmeye çalışılır, oluşması halinde ikincil bakteriyel enfeksiyonların tedavi edilmesi için antibiyotik verilebilir. Maymun çiçeği için onaylanmış bir antiviral tedavi bulunmasa da diğer antiviral ilaçlar, iyileşme sürecinde yardımcı olabilir.

Maymun çiçeği virüsüne karşı koruma sağlamak üzere çiçek aşısından yararlanılabileceği düşünülür ancak bu aşının kullanımı şimdilik sadece klinik deneylerle sınırlıdır. Hastalığın önlenmesi, enfekte hayvanlarla insan temasının azaltılmasına ve kişiden kişiye yayılmanın sınırlandırılmasına bağlıdır. Maymun çiçeği virüsünün yayılmasını önlemenin en iyi yolları arasında yer alan bazı önlemler şunlardır:

Hasta veya ölmüş enfekte hayvanlarla temas etmemek.
Virüs bulaşmış yatak örtüsü gibi materyalle temastan kaçınmak.
Etli yiyecekleri iyi pişirmek.
El hijyenine özen göstermek.
Virüs bulaşmış olabilecek kişilerle temastan kaçınmak.
Kondom ve dental dam gibi önlemler alarak seksi güvenli hale getirmek.
Ağız ve burnu kapatan tıbbi maske kullanmak.
Sık dokunulan yüzeyleri temizleyip dezenfekte etmek.
Virüs bulaşmış veya hasta kişilere bakarken koruyucu ekipman kullanmak.

Var olan salgına şiddeti daha az olan Batı Afrika genetik alt grubu virüsü neden olduğundan ölümcül vakalar oldukça az görülür. Ancak, virüs; zatürre, beyinde veya gözlerde enfeksiyon gibi ölümcül olabilen başka komplikasyonlara yol açabilir. Bu yüzden ateş, ağrı veya şişmiş lenf bezleri şikayetleriniz varsa ve kendinizi hasta hissediyorsanız, cildiniz üzerinde kızarıklık veya yaralar oluşmaya başladıysa ya da enfekte biriyle yakın temasta bulunduysanız, doktor kontrolü için bir sağlık kuruluşunu ziyaret etmeniz doğru olabilir.